تأثیر روشنه‌های تاجی جنگل بر فعالیت آنزیمی، مواد آلی محلول و اسیدهای آلی خاک

روشنه‌های تاجی نقش مهمی در پویایی جنگل­‌های نواحی معتدله بر عهده دارند. پژوهش پیش‌رو با هدف بررسی سطوح مختلف روشنه‌های تاجی بر فعالیت­‌های بیوشیمی خاک در منطقه خانیکان نوشهر انجام شد. سی و دو روشنه با سطوح کوچک (205- 195 متر مربع)، متوسط (406- 397 متر مربع)، بزرگ (604-593 متر مربع) و خیلی­ بزرگ (807-792 متر مربع) با هشت تکرار از هر سطح حفره تاجی درنظر گرفته شد. در داخل هر حفره، نمونه‌­های ترکیبی خاک برای تجزیه مشخصه­‌های فیزیکی و شیمیایی، بیولوژی و بیوشیمی برداشت شد. نتایج حاکی از اثر معنی­‌دار سطوح مختلف روشنه‌های تاجی بر مشخصه‌­های فیزیکی و شیمیایی (به‌جز محتوی سیلت) و بیولوژی خاک بود. همچنین، بیشترین فعالیت اوره‌­آز در روشنه‌های متوسط و کوچک (µg NH4+–N g−1 2 h−1 54/22 و 97/22) مشاهده شد. اسید فسفاتاز (µg PNP g−1 h−1 75/633)، آریل­‌سولفاتاز (µg PNP g−1 h−1 38/153) و اینورتاز (µg Glucose g−1 3 h−1 25/273) خاک دارای بیشینه مقدار خود در روشنه‌های متوسط بودند. روشنه‌های تاجی با سطح خیلی بزرگ بیشترین مقادیر کربن آلی محلول (73/94 میلی­‌گرم بر کیلوگرم) را به‌خود اختصاص دادند، در حالی‌که بیشترین نیتروژن آلی محلول (66/34 میلی­گرم بر کیلوگرم) در روشنه‌های تاجی متوسط مشاهده شد. حضور روشنه‌های تاجی خیلی بزرگ منجر به تجمع اسیدهای آلی فولویک و هیومیک (به‌ترتیب 62/454 و 88/888 میلی­‌گرم در 100 گرم خاک خشک) در خاک جنگل مورد مطالعه شده بود. درمجموع، برای مدیریت پایدار جنگل پیشنهاد می­‌شود از ایجاد روشنه‌های بزرگ یا خیلی بزرگ اجتناب شود.